<div class="Section1">  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Legitimacy of the Court’s Decision in the case relating to the Economic Stabilization Fund <i>(ESF)</i> <o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">January 2009<o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: center;" align="center"><b><span style="font-size: 16pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>  <p class="WW-Corpodetexto3" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">On 29 August 2008, 16 members of the National Parliament submitted a request for a material review on the state budget that had been previously been approved by the National Parliament on 5 August 2008. Basically the petitioners requested for the Court of Appeal to declare illegal the Economic Stabilization Fund approved by the National Parliament. The 16 petitioners referred to the Constitution and the 2005 Petroleum Fund Law as legal grounds for their request. <o:p></o:p></span></p>  <p style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">At the request of the 16 members of Parliament, on 13 November 2008 the Timor Leste Court of Appeal decided that the economic stabilization fund was unconstitutional and illegal. Three judges from the Court of Appeal sitting as a panel issued a decision in response to several requests submitted by the 16 members of Parliament. The Court of Appeal’s decision on the request for a material review of the ESF was as follows:<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">[1]</span></span></span></a> <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">1.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">The US$240 million </span><b>Economic Stabilization Fund </b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">violates Articles 145.2, 95.2 (q) and 115 (d) of the RDTL Constitution. <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">The withdrawal of funds totaling US$290.7 million also violates Articles 8 &amp; 9 of the 2005 Petroleum Fund Law and therefore the fund is declared illegal.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Basically, in its decision the Court of Appeal stated that the ESF violated Articles 145.2, 95.2(q) and 115(d) of the RDTL Constitution as well as Articles 8 &amp; 9 of the 2005 </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">Petroleum Fund Law</span>.<span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">&nbsp;&nbsp; <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Pursuant to the first decision issued by the Court of Appeal, the President of the National Parliament submitted an appeal against the decision with the aim of having the first decision annulled. However on 22 December 2008, the Court of Appeal issued a second decision reinforcing the first decision.<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">[2]</span></span></span></a>&nbsp;&nbsp;&nbsp; <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">After the decision from the Court of Appeal was submitted to the National Parliament lively debate continued about the material review of the state budget that had been approved by the National Parliament. JSMP observed this protracted debate and identified 2 main positions, namely that the majority considered the decision to be negative whilst the remainder considered it to be positive. What is more ironic, during the ensuing debate several circles did not just take issue with the decision but also questioned the status of the presiding judge who issued the decision, and the status of the President of the Court of Appeal and the Superior Council for the Judiciary. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">JSMP believes that despite the fact that some circles believe the decision of the Court of Appeal to be controversial, careful examination of the decision leads to the conclusion that several considerations contained therein are legally correct.&nbsp; The court’s reasoning relates specifically to the scope of authority set out in the Constitution which states that the execution of the Budget shall be monitored by the High Administrative, Tax and Audit Court<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">[3]</span></span></span></a><b>, </b>however considering that the aforementioned court is not yet established then the Court of Appeal is authorized to examine such a request pursuant to Article 164 of the Constitution.<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">[4]</span></span></span></a><br> <br> <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">The purpose of this update is for JSMP to merely state its view on the legitimacy&nbsp; of the court’s decision, and to consider to what extent the various components of the nation have valued and upheld the rule of law with the opinion that the court’s decision has authority over any institution in accordance with the principle of legal supremacy<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;">[5]</span></span></span></a> (Constitution).&nbsp; </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Pursuant to these legal facts, JSMP will now attempt to analyze the various articles mentioned above which were the basis for the court’s decision. This legal analysis is merely based on reference to the applicable law. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">With the Court of Appeal finding the ESF to be unconstitutional and illegal, then it is logical to assume that legally speaking the Parliament is ultimately responsible and not the Government as the executor of the budget, because it was the National Parliament that approved the proposed budget submitted by the Government. Why is this so? Before the National Parliament approved the proposed budget it should have first examined and considered all of the legal instruments relevant to the proposed budget (Constitution and Petroleum Fund Law). It is quite ironic that it was the legislative body (law-making body) who approved a proposed budget that was found to be unconstitutional and in conflict with another law. Basically the National Parliament approved the proposal for the ESF submitted by the government, however it should have first amended any relevant laws to ensure that there were no legal impediments.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">It is important to note that in principle and in accordance with the RDTL Constitution, when performing their functions (issuing decisions), judges are independent and owe obedience only to the Constitution, the law and to their own conscience.<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">[6]</span></span></span></a> This principle provides a response to certain opinions on the ESF case that state that the judges of the Court of Appeal should also take into account social realities currently facing the community in Timor Leste.&nbsp; JSMP believes that this view is unacceptable from a legal perspective and it also violates the principles of law and the Constitution. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Since its establishment, JSMP has on many occasions witnessed the failure of the executive to adhere to decisions issued by the courts (judicative power). This is not the first time that the executive has ignored a decision of the courts. This has happened repeatedly in previous cases, in particular the case of <i>besi tua</i>, the border control case in 2003 and the case involving money confiscated from gambling activities in 2003.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">For more information please contact:<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Roberto da Costa Pacheco<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Coordinator of Legal Research, JSMP<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">E-Mail: <a href="javascript:main.compose('new',%20't=bebeto@jsmp.minihub.org')">bebeto@jsmp.minihub.org</a><o:p></o:p></span></p>  <div style="border-style: none none solid; border-color: -moz-use-text-color -moz-use-text-color windowtext; border-width: medium medium 1pt; padding: 0in 0in 1pt;">  <p class="MsoNormal" style="border: medium none ; padding: 0in; line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Landline: 3323883<o:p></o:p></span></p>  </div>  <p class="MsoNormal"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Lejitimidade Desizaun Tribunal ba Kazu Fundus Estabilizasaun Ekonomika&nbsp; (FEE)<o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Janeiru 2009<o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal"><span style="color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="WW-Corpodetexto3" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Iha loron 29 Agustu 2008, membrus Parlamentu Nasional (PN) nain 16 hato’o requerimentu examinasaun materiil kona ba aprovasaun&nbsp; Fundus Estabilizasaun Ekonomika<i> (</i>FEE) ne’ebe antes ne’e PN aprova ona iha loron 5 Agustu 2008. Em prinsipiu requerentes sira husu ba Tribunal Rekursu (TR) atu deklara invalidu tuir lei/nulidade insanavel Fundus Estabilizasaun Ekonomika <i>(</i>FEE)) ne’ebe PN aprova ona. Baze legal husi requerimentu ne’ebe membrus parlamentar nain 16 hato’o refere ba Konstituisaun RDTL no Lei Fundu Petroleu 2005. <o:p></o:p></span></p>  <p style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Bazea ba requerimentu husi membrus parlamentar nain 16 ne’e, TR Timor Leste iha loron 13 Novembru 2008 tinan kotuk hatun desizaun inkonstitusional &amp; illegalidade kona ba fundus estabilizasaun ekonomika ne’ebe PN aprova tiha ona. Juiz koletivu kompostu husi nain tolu iha TR hatun desizaun ba requerimentu balun sorin ne’ebe membrus parlamentar nain 16 aprezenta ba. </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Akta desizaun&nbsp; husi TR ba requerimentu hodi halao apresiasaun judicial ba FEE mak hanesan tuir mai ne’e <a style="" href="popup.html?nopop#_ftn7" name="_ftnref7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">[7]</span></span></span></a>: <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">1.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Osan tokon US$240 ba fundu estabilizasaun Ekonomika viola artigu 145.2, 95.2 (q) nomos 115 (d) Konstituisaun RDTL. <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Hasai osan tokon US$290.7 mos viola artigu 8 &amp; 9 Lei Fundu Petroleu 2005 ho nune’e osan ne’e konsidera illegal.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Asuntu substansial, iha akta desizaun TR deklara FEE viola artigu 1</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">45.2, 95.2(q) no 115(d) Konstituisaun RDTL nomos artigu 8 &amp; 9 Lei Fundu Petroleu 2005</span><span lang="ES">.</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">&nbsp;&nbsp; <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">Bazeando/refere ba primeiru desizaun husi TR ne’e, Prezidente PN hato’o reklamasaun contra desizaun ho intensaun atu halo anulasaun ba primeiru desizaun. Maibe iha loron 22 Desembro 2008, TR hatún segundu desizaun hodi deklara fortifika primeiru desizaun<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn8" name="_ftnref8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">[8]</span></span></span></a>.&nbsp; </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">&nbsp;&nbsp;<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">Depois de TR hato’o akta desizaun ba PN, hamosu polemika bo’ot no sai nafatin hasoru desizaun TR kona ba apresiasaun material ba fundus estabilizasaun ekonomika ne’ebe aprovadu husi PN. Polemika ne’ebe mosu durante JSMP&nbsp; observa, hamosu diferensias opiniaun/pozisaun mak hanesan iha komponente balun hare negativu nomos iha balun simu positivamente ba desizaun ne’e. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">Ironis liu mak, husi polemika ne’ebe lao iha balun mos laos deit foti kestaun desizaun nudar kauza maibe foti fali problema statuto juiz prezidente ne’ebe foti desizaun ba kazu FEE, no mudanza husi konselho superior magistratura judicial hodi hakotu kontratu juiz internasional ne’ebe tama iha juiz koletivu. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">JSMP hare katak desizaun TR maske komponente balun bele dehan katak nudar desizaun kontroversial, maibe karik halo analiza klean liu ba substansia legal iha petitum labele nega katak desizaun ne’e mos halo ho deliberasaun ne’ebe profundu bazeia ba lei aplikavel. Deliberasoens refere liu liu iha relasaun ho kompentensia halao fiskalizasaun bazeia ba konstituisaun katak ezekuzaun orsamentu sei iha fiskalizasaun husi Tribunal Superior administrasaun fiscal no kontas<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn9" name="_ftnref9" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">[9]</span></span></span></a><b>, </b>tanba de factu tribunal refere seidauk estabelese&nbsp; entaun TR iha kompetensia atu prosesa requerimentu ba FEE bazea ba artigu 164 Konstituisaun<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn10" name="_ftnref10" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">[10]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">Iha aktualizasaun justisa ne’e, JSMP limita an atu fo deit opiniaun kona ba to’o iha ne’ebe legitimidade legal ka forsa legal ne’ebe TR hatun no to’o iha ne’ebe komponentes nasaun respeita no tane aas supremasaun legal nomos konsidera katak desizaun ne’ebe tribunal hatun ona tenki kumpri tuir duni no konsidera katak desizaun tribunal&nbsp; nia kbi’it aas liu desizaun autoridades sira seluk nian tuir buat ne’ebe konsagra ona iha lei inan<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn11" name="_ftnref11" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">[11]</span></span></span></a> (konstituisaun RDTL).<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">&nbsp;<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="DE">&nbsp;</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">Bazeia ba faktus legal iha leten, </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">JSMP koko hodi fo opiniaun ba artigus ne’ebe temi ona iha leten no nudar baze ba requerimentu no deliberasaun ba desizaun Tribunal Rekursu. Opiniaun legal JSMP so refere deit ba lei aplikavel. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Wainhira TR deside katak FEE inkonstitusional no illegal portantu lojikamente tuir lei em prinsipiu autoridade kompentente ne’ebe iha responsabilidades tomak laos guvernu nudar parte ezekutor orsamentu, maibe PN ne’ebe mak aprova ou simu proposta orsamental ne’ebe guvernu hato’o ba.. Tan sa mak nune’e? Tanba antes PN aprova proposta orsamental tuir lolos hare no tetu didiak uluk lai leis ne’ebe iha relevansia ho proposta ne’e (Konstituisaun &amp; Lei Fundu Petroleu). Ironical liu karik orgaun legislativu (produs leis) ne’ebe halo aprovasaun ba orsamentu/fundus viola fila fali konstituisaun&nbsp; no leis relevantes. Em prinsipiu PN iha kompetensia hodi halao aprovasaun ba proposta FEE husi guvernu maibe tenki halo uluk amandemen ba lei relevantes hodi nune’e sei la viola ou pelu kontrariu ba aplikasaun leis.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Presiza mos hatene katak em prinsipiu no bazea ba konstituisaun RDTL wainhira halao sira nia k’nar (foti desizaun ) juiz sira independente no sira bele halo tuir deit buat ne’ebe iha lei inan, lei oan no mos tuir sira nia konsiensia.<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn12" name="_ftnref12" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">[12]</span></span></span></a>. Prinsipiu ida ne’e bele resposta opiniaun balun kona ba kazu FEE ne’ebe salenta katak tuir lolos juiz TR mos halao deliberasaun nesesidades sosiais ne’ebe povu TL enfrenta iha tempo agora dadauk. JSMP hanoin katak opiniaun ida ne’e labele simu tuir lei no pelu kontrariu ho prinsipiu juridika no konstituisaun.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Wainhira hari’i ate agora, JSMP asiste eventu falta de komprimisu husi autoridade ezekutivu ne’ebe la kumpre desizaun ne’ebe tribunal hatun (Judikativo). Katak falta de komprimisu husi autoridade ezekutivu ou la kumpri desizaun tribunal laos foin pela primeira vez akontese iha sistema judisial TL maibe akontese dala barak ona iha periodu-periodu uluk kedas hanesan akontese ba kazu kazu besi tua, kazu border control 2003 nomos kazu apreensaun osan SDSB iha tinan 2003.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Atu hetan informasaun kle’an kontaktu:<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Roberto da Costa Pacheco<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Koordenador Peskizador Juridiku, JSMP<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Enderesu e-mail: <a href="javascript:main.compose('new',%20't=bebeto@jsmp.minihub.org')">bebeto@jsmp.minihub.org</a><o:p></o:p></span></p>  <div style="border-style: none none solid; border-color: -moz-use-text-color -moz-use-text-color windowtext; border-width: medium medium 1pt; padding: 0in 0in 1pt;">  <p class="MsoNormal" style="border: medium none ; padding: 0in; line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Telefone: 3323883<o:p></o:p></span></p>  </div>  <p class="MsoNormal"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Legitimasi Putusan Pengadilan Atas Kasus <i>Fundus Estabilizasaun Ekonómika</i> <i>(FEE)</i> <o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Januari 2009<o:p></o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal"><span style="color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="WW-Corpodetexto3" style="line-height: 150%;"><span style="font-size: 12pt; line-height: 150%; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Pada Tgl 29 Agustus 2008, 16 orang anggota Parlemen Nasional (PN) mengajukan permohonan pengujian materiil terhadap pengesahan anggaran belanja negara yang sebelumnya telah disahkan oleh PN pada Tgl 5 Agustus 2008. Pada intinya para pemohon, mohon kepada pengadilan tinggi (PT) untuk menyatakan batal demi hukum anggaran stabilisasi ekonomi (<i>Fundus Estabilizasaun Ekonomika (</i>FEE)) yang telah disahkan oleh PN. Dasar hukum pengajuan permohonan ke-16 anggota PN merujuk pada Konstitusi dan UU terhadap Anggaran Perminyakan (<i>Lei Fundu Petroleu</i>) 2005. <o:p></o:p></span></p>  <p style="text-align: justify; line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Atas dasar permohonan dari ke-16 orang anggota PN tersebut maka,&nbsp;&nbsp; PT Timor Leste (TL) pada Tgl 13 November 2008 lalu menjatuhkan putusan inkonstitusional &amp; illegal terhadap anggaran belanja dan pendapatan negara (anggaran estabilitas ekonomi). </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Tiga orang hakim panel PT memberikan putusan untuk beberapa permohonan yang diajukan oleh 16 orang anggota PN tersebut. Keputusan Pengadilan Tinggi terhadap permohonan pengujian materiil atas FEE sebagai berikut <a style="" href="popup.html?nopop#_ftn13" name="_ftnref13" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">[13]</span></span></span></a>: <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">1.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Anggaran dengan total US$240 juta untuk anggaran stabilisasi Ekonomi<b> </b>bertentangan dengan Pasal 145.2, 95.2 (q) serta 115 (d) Konstitusi RDTL. <o:p></o:p></span></p>  <p style="margin-right: 0in; margin-bottom: 5.65pt; margin-left: 0.5in; text-align: justify; text-indent: -0.25in; line-height: 150%;"><!--[if !supportLists]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><span style="">2.<span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; font-size: 7pt; line-height: normal; font-size-adjust: none; font-stretch: normal;">&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; </span></span></span><!--[endif]--><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;">Penggunaan anggaran sebesar US$290.7 juta juga bertentangan dengan Pasal 8 &amp; 9 UU terhadap anggaran perminyakan 2005 untuk itu anggaran belanja tersebut dianggap illegal.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Pada intinya, dalam putusan tersebut PT menyatakan FEE bertentangangan dengan Pasal 1</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">45.2, 95.2(q) dan 115(d) Konstitusi RDTL serta pasal 8 &amp; 9 UU terhadap anggaran perminyakan 2005</span><span lang="ES">.</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">&nbsp;&nbsp; <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">Berdasarkan pada putusan pertama PT tersebut, Presiden PN mengajukan upaya banding <i>(reklamasaun)</i> terhadap putusan tersebut dengan maksud untuk membatalkan putusan pertama. Namun pada tgl 22 Desember 2008, PT menurunkan putusan kedua dengan menyatakan memperkuat putusan pertama<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn14" name="_ftnref14" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES">[14]</span></span></span></a>.&nbsp; </span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">&nbsp;&nbsp;<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">Setelah PT menyerahkan putusan tersebut kepada PN terjadi polemik yang bermunculan dan terus mengalir terhadap <a href="http://www.hukumonline.com/detail.asp?id=15363&amp;cl=Berita" target="1"><span style="color: black;">putusan PT</span></a> tentang uji materil terhadap anggaran negara tersebut yang telah disahkan oleh PN. Polemik yang muncul sepanjang dipantau oleh JSMP, diwarnai 2 pendapat (posisi) yakni&nbsp; banyak kalangan yang memandang negatif dan ternyata terdapat juga sebagian kalangan yang memandang sisi positif putusan tersebut. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">Lebih ironis lagi, dalam polemik yang berkembang ada beberapa kalangan yang tidak hanya sebatas mempermasalahkan putusan PT tersebut tapi lebih jauh lagi juga mempersoalkan status hakim ketua pengambil keputusan, mempersoalkan status ketua pengadilan tinggi &amp; Dewan Tinggi Kehakiman. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">JSMP memandang bahwa putusan PT walaupun dapat dipandang sebagian kalangan sebagai putusan kontroversial, namun jika ditelaah secara mendalam terhadap substansi hukum dalam petitumnya yang tak dapat dipungkiri bahwa putusan tersebut memuat beberapa pertimbangan yang tepat berdasarkan hukum. Pertimbangan-pertimbangan yang dimaksud khususnya yang berkaitan dengan lingkup kewenangan pengawasan berdasarkan konstitusi bahwa pelaksanaan anggaran akan diawasi oleh Pengadilan Tinggi Administrasi &amp; Perpajakan<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn15" name="_ftnref15" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">[15]</span></span></span></a><b>, </b>lebih lanjut karena pengadilan tersebut belum dibentuk maka pengadilan tinggi berwewenang untuk mengadili permohonan tersebut berdasarkan pada pasal 164 Konstitusi<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn16" name="_ftnref16" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="ES">[16]</span></span></span></a>.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">Dalam tulisan ini, JSMP hanya sebatas memberi pandangan terhadap sejauh mana kekuatan hukum yang dikeluarkan oleh Pengadilan Tinggi serta sejauh mana semua komponen bangsa menghargai serta menjunjung tinggi supremasi hukum dan memandang bahwa keputusan pengadilan diatas semua keputusan dari lembaga manapun sesuai amanat hukum tertinggi<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn17" name="_ftnref17" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">[17]</span></span></span></a> (konstitusi). <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="DE">&nbsp;</span><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Berdasarkan pada fakta hukum di atas, JSMP mencoba untuk memberi pandangan terhadap beberapa pasal yang telah disebutkan di atas yang merupakan dasar permohonan dan pertimbangan pengambilan keputusan Pengadilan Tinggi. Pandangan hukum ini semata-mata mengacu pada aturan hukum yang berlaku. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Ketika PT memutuskan bahwa FEE adalah inkonstitusional dan illegal maka secara logika hukum pada hakekatnya yang paling bertanggungjwab bukanlah Pemerintah sebagai pihak eksekutor anggaran, akan tetapi PN yang mengesahkan permohonan anggaran yang diajukan oleh Pemerintah. Mengapa demikian? Karena sebelum PN mengesahkan permohonan anggaran tersebut, seharunsya terlebih dahulu memperhatikan dan menyimbang semua produk hukum yang masih ada relevansinya dengan permohonan tersebut (Konstitusi &amp; <i>Lei Fundu Petroleu</i>). Adalah sangat ironis jika badan legislatiflah (pembuat UU) yang mengesahkan sebuah permohonan anggaran yang justru bertentangan dengan konstitusi dan UU lainnya. Pada dasarnya PN berwewenang untuk mengesahkanya permohonan FEE dari pemerintah tersebut akan tetapi harus terlebih dahulu melakukan amandemen terhadap hukum yang masih ada relevansinya, sehingga tidak terdapat pertentangan penerapan hukum.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Perlu diketahui bahwa pada prinsipnya dan sesuai konstitusi RDTL dalam menjalankan tugasnya (pengambilan keputusan) para hakim adalah mandiri dan hanya tunduk pada konstitusi, hukum dan hati nuraninya<a style="" href="popup.html?nopop#_ftn18" name="_ftnref18" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 12pt; font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">[18]</span></span></span></a>. Prinsip ini dapat menjawab pandangan tertentu dalam kasus <i>FEE</i> yang mengatakan bahwa seharusnya hakim PT juga mempertimbangkan kebutuhan sosial yang dihadapi masyarakat TL saat ini. JSMP berpendapat bahwa pandangan ini tidak dapat diterima secara hukum dan bertentangan pula dengan prinsip hukum dan konstitusi. <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Sejak JSMP berdiri, menyaksikan banyak ketidak-patuhan lembaga eksekutif terhadap putusan putusan yang dikeluarkan oleh pengadilan (Judikatif). Intinya ketidak-patuhan lembaga eksekutif terhadap putusan pengadilan bukan baru pertama kali terjadi dalam sistem peradilan TL akan tetapi telah terjadi berungkali pada periode periode yang lalu seperti dalam beberapa kasus yakni; kasus besi tua, kasus border control 2003 dan kasus penyitaan uang SDSB 2003.<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Untuk informasi lebih lanjut hubungi:<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Roberto da Costa Pacheco<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Koordinator Peneliti Hukum, JSMP<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Alamat E-Mail: <a href="javascript:main.compose('new',%20't=bebeto@jsmp.minihub.org')">bebeto@jsmp.minihub.org</a><o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="line-height: 150%;"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="IN">Landline: 3323883<o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal"><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT">================================================================ <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"><br> This article was sent to you by the Judicial System Monitoring Programme (JSMP). Through the provision of independent legal analysis, court monitoring and community outreach activities JSMP aims to contribute to and evaluate the ongoing process of building a strong and sustainable justice system in Timor Leste. Visit our website at </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">http://www.jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> <br> <br> JSMP does not guarantee the content or endorse the views contained in articles distributed the list other than in respect of those publications prepared by JSMP itself<br> <br> &nbsp;To subscribe send a blank email to:<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">list-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> &nbsp;(Daily News and JSMP Publications)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">jsmpreports-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT">&nbsp; (JSMP Reports)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">justiceupdate-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> &nbsp;(JSMP Justice Updates)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">media-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> &nbsp;(JSMP Press Releases)<br> &nbsp;<br> To unsubscribe send a blank email to:<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">list-unsubscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> (Daily News and JSMP Publications)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">jsmpreports-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> &nbsp;(JSMP Reports)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">justiceupdate-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> &nbsp;(JSMP Justice Updates)<br> </span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="ES"><u><span style="color: blue;" lang="PT">media-subscribe@jsmp.minihub.org</span></u></span><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"> (JSMP Press Releases) <o:p></o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><span style="font-family: &quot;Times New Roman&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="PT"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal" style="text-align: left;" align="left"><b><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></b></p>  <p class="MsoNormal"><span style="font-family: &quot;Book Antiqua&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  <p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: &quot;Calibri&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="ES"><o:p>&nbsp;</o:p></span></p>  </div>  <br clear="all">  <hr size="1" width="33%" align="left">  <div style="" id="ftn1">  <p class="MsoFootnoteText" style="text-align: justify;"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[1]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">JSMP accessed a copy of this decision at: <a href="http://www.laohamutuk.org/" target="1">www.laohamutuk.org</a>. The decision has been summarized in accordance with our needs and is based on an unofficial translation from Portuguese into Indonesian by JSMP.</span><o:p></o:p></p>  </div>  <div style="" id="ftn2">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-GB"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;">Timor Post, 7 January 2009, p. 12<o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn3">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[3]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> <span style="color: black;">Refer to Article 145. 3 of the RDTL Constitution </span></span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn4">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[4]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> Article 164 of the RDTL Constitution deals with the transitional competence of the Supreme Court of Justice</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn5">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[5]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">Article 118 .3 of the </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">RDTL Constitution </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">states that court decisions shall be binding and shall prevail over the decisions of any authority.</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="DE"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn6">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[6]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;">Article 121.2 of the RDTL Constitution.<o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn7">  <p class="MsoFootnoteText" style="text-align: justify;"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref7" name="_ftn7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[7]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">Akta desizaun ne’e JSMP asesu liu husi website. <a href="http://www.laohamutuk.org/" target="1">www.laohamutuk.org</a>. Substansia desizaun JSMP sumariza no tradus tuir nesesidades hakerek nain</span><o:p></o:p></p>  </div>  <div style="" id="ftn8">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref8" name="_ftn8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[8]</span></span></span></span></a><span lang="EN-GB"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;">Timor Post, loron 07 Janeiru 2009, p. 12<o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn9">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref9" name="_ftn9" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[9]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> <span style="color: black;">Artigu 145 versiklu 3 Konstituisaun RDTL</span></span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn10">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref10" name="_ftn10" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[10]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> Artigu 164 Konstituisaun RDTL regula kona ba kompetensia tempo-leet tribunal supreme justisa</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn11">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref11" name="_ftn11" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[11]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">Artigu 118 versiklu (3) Konstituisaun RDTL.</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="DE"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn12">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref12" name="_ftn12" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[12]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> Artigu</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"> 121 versiklu (2) Konstituisaun RDTL<o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn13">  <p class="MsoFootnoteText" style="text-align: justify;"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref13" name="_ftn13" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[13]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">Risalah putusan ini JSMP akses melalui website. <a href="http://www.laohamutuk.org/" target="1">www.laohamutuk.org</a>. Isi putusan diringkas sesuai dengan kebutuhan dan diterjemahkan secara tidak resmi oleh JSMP dari bahasa Portugues ke bahasa Indonesia</span><o:p></o:p></p>  </div>  <div style="" id="ftn14">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref14" name="_ftn14" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Arial&quot;,&quot;sans-serif&quot;;" lang="EN-GB">[14]</span></span></span></span></a><span lang="EN-GB"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;">Timor Post, Tgl 07 Januari 2009, hal. 12<o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn15">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref15" name="_ftn15" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[15]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> <span style="color: black;">Baca Pasal 145 ayat 3 Konstitusi RDTL</span></span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn16">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref16" name="_ftn16" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[16]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> Pasal 164 Konstitusi RDTL mengatur tentang wewenang sementara dari mahkamah agung</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn17">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref17" name="_ftn17" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[17]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;; color: black;" lang="DE">Pasal 118 ayat 3 Konstitusi RDTL menyatakan bahwa putusan pengadilan bersifat mengikat dan berada di atas putusan pihak berwewenang manapun.</span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="DE"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;"><o:p></o:p></span></p>  </div>  <div style="" id="ftn18">  <p class="MsoFootnoteText"><a style="" href="popup.html?nopop#_ftnref18" name="_ftn18" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size: 10pt; font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB">[18]</span></span></span></span></a><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;" lang="EN-GB"> </span><span style="font-family: &quot;Georgia&quot;,&quot;serif&quot;;">Pasal 121 ayat 2 Konstitusi RDTL</span></p></div>